Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Atatürk'ün Samsun'a çıkışı ve Samsun'dan yola çıkarak kurtuluşa ve kuruluşa giden yolda burada aldığı kararlar kadar konakladığı yerlerin de bizim için önemi son derece büyüktür.
Türkiye Cumhuriyeti'nin tarihindeki önemli olaylardan biri Atatürk'ün Samsun'a ayak basışıdır. Türk Milleti Birinci Dünya Savaşı sonrasında kötüleşen koşullar içinde kurtuluş çareleri ararken büyük bir lider Mustafa Kemal Atatürk ortaya çıktı ve Samsun'a ayak basarak "Kurtuluş" yolunu açtı.
Kurtuluşa giden yolda Atatürk Samsun'a çıktığında onu ağırlayan otel Mantika Palas Oteli'dir.
Mıntıka Palas Oteli, 1902 yılında Jean İonnis Mantika tarafından bir otel olarak inşa edilmiştir. İki katlı olan yapının dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri bağdadî olarak yapılmıştır. Mustafa Kemal Paşa Samsun'a çıktığında bu otelde kalmıştır.
Mustafa Kemal Paşa'nın Mıntıka Palas Oteli'ne yerleşmesiyle ilgili olarak yapılan hazırlıkları o dönemde Canik Livası Muhasebe-i Hususiye Müdürü olan Osman (Atlı) Bey şöyle anlatıyor:
"Ben o zaman Samsun Muhasebe-i Hususiye Müdürü idim. Bir akşam Mutasarrıf Ethem Bey beni evine çağırttı. 'İstanbul'dan bir Paşa başkanlığında bir teftiş kurulu hareket etmiş. On sekizinde burada olacaklarmış. Birkaç gün kalacağı için kendisine ve maiyetine bir yer hazırlayalım. Bunu İstanbul'dan Dâhiliye Nezareti bize bildirdi. Zaman da malum? Kimseden fedakârlık istemeyeceğimize göre meseleyi aramızda halletmeliyiz. Umudum sizde. Yarın sabahtan itibaren bu işle meşgul olunuz' dedi.
Gece bir hayli düşündüm. Hemen aklıma evimin yanında bulunan boş durumdaki Mıntıka Palas Oteli geldi. Ertesi sabah binanın sahibiyle anlaşıp oteli açtırdım. Askeri hastaneden karyola, evden ve komşulardan yatak ve yorgan getirttim. Daireden masa, sandalye, yazı takımı gibi eşyayı da getirterek odaları, salonu, mutfağı donattık."
12 Haziran 1926 tarihinde bu bina Samsun halkı adına Mustafa Kemal Paşa'ya armağan edilmiştir. Atatürk'ün ölümünden sonra önce kız kardeşi Makbule Atadan'a geçmiş 1939 yılında ise 19 Mayıs Halk Müzesi yapılmak üzere Samsun Belediyesi'nin sorumluluğuna teslim edilmiştir.
Üst katı müzeye dönüştürülen binanın alt katı 1985-1995 yılları arasında Oda Tiyatrosu olarak hizmet vermiştir. 1997 yılına kadar Samsun Belediyesi sorumluluğunda kalan bina bu tarihten sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredilerek gerekli düzenlemeler ve onarımlar yapıldıktan sonra 8 Kasım 1998 tarihinden itibaren Samsun Gazi Müzesi olarak hizmet vermeye başlamıştır.
Binanın giriş ve üst katında 191 adet eser sergilenmektedir.Ayrıca üst kattaki salonda 19 Mayıs 1919'da Atatürkle beraber Samsun'a çıkan 18 silah arkadaşının balmumu heykelleri de ziyarete sunulmuştur.
