Türkiye'de yer alan 10 binin üzerinde kayıtlı Suriyeli işletmenin yüzde 23'nü toptan-perakende ticaret ile uğraştığı, yüzde 14'ünün konaklama-gıda sektörlerinde bulunduğu, yüzde 12'sinin de imalat ile ilişkili olduğu raporlandı.
Yerel mikro, küçük ve orta boyutlu işletmeleri (KOBİ), yeni iş fırsatlarıyla tanıştırarak krizden etkilenen ekonomilerin kalkınmasını hedefleyen Birleşmiş Milletler destekli, kar amacı gütmeyen uluslararası sivil toplum kuruluşu Building Markets, Suriyeli işletmelerin finansal durumu üzerinde saha çalışması yaptı. Türkiye'deki Suriyeli finansmana erişimine mercek tutulan raporda, söz konusu işletmelerin sektör analizleri de yapıldı. Rapora göre, Türkiye'de yer alan 10 binin üzerinde kayıtlı Suriyeli işletmenin yüzde 23'nü toptan-perakende ticaret ile, yüzde 14'ü konaklama-gıda sektörlerinde, yüzde 12'si de imalat ile uğraşıyor. İşletmelerin yüzde 75'si '1 ila 5' Suriyeli mülteciye iş imkanı sağlıyor, yüzde 10'u '6 ila 10' Suriyeliyi istihdam ederken, yüzde 5'lik bir kısmı ise 11 ve üstü çalışana kapı açıyor.
Bir çoğu Orta Doğu ülkelerinde ticaretle uğraştı
Suriyeliler ile yapılan araştırmalara göre Türkiye'de işletme sahibi Suriyelilerin yüzde 75'i Türkiye'ye gelmeden önce Suriye, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerde de şirket kurdu ve ticaretle uğraştı. Türkiye'de faaliyet gösteren Suriyeli işletmeler Körfez, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle ticari ilişkiler kurarak, ihracat gerçekleştiriyor. Ticaretle uğraşan Suriyeli iş insanlarının yarısından fazlası ürünlerini Türk üreticilerden tedarik ederek, Türk malı ürünlerin bu pazarlarda daha etkin olmasına katkıda bulunuyorlar.
Suriyelilerin yüzde 1'i krediye ulaşabiliyor
Sahada gerçekleştirilen araştırmalara dayanan rapora göre Suriyeli KOBİ'lerin yalnızca yüzde 1'i kredi imkanlarına ulaşabiliyor. Bankalar tarafından 'yüksek risk' grubunda değerlendirilen Suriyeli girişimcilerin yüzde 66'sı bankacılık işlemleri için katılım bankalarını tercih ediyor. Girişimcilere Türkiye'de karşılaştıkları en temel sorunlar sorulduğunda, üçüncü sırayı 'finans, kaynak eksikliği' alırken işletme sahiplerinin yüzde 19'u Türkiye'nin vergi sistemini ve yasalarını bilmediğini ve gerekli finansal danışmanlık hizmetine ulaşamadıklarını belirtiyor.
Para transferinde kendi yöntemlerini kullanıyorlar
Savaş nedeniyle Türkiye ile Suriye arasında sağlıklı bir para transferi yönteminin bulunmaması, Suriye lirasının sürekli değer kaybetmesi, yüksek vergi oranları gibi nedenlerle bankacılık sisteminden uzak duran Suriyeli işletmeciler kendi aralarında 'havale' adı verilen, elden ele para geçmesini sağlayan eski bir para transferi sistemini kullanılıyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) 2018 yılında yayınladığı verilere yer veren raporda, Suriyeli işletmelerin yüzde 38,5'inin yurt içine veya yurt dışına para göndermek istediğinde 'daha güvenilir' buldukları 'havale' sistemini tercih ettiklerini ortaya koydu.