Atakum Belediyesi, yerel tohumların geleceğe taşınarak dünyada gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için önemli bir adım attı. Karadeniz'in ilk tohum bankası olan 'AtaTohum' Merkezi, 232 çeşit tohumla Samsun'da kuruldu.
Türkiye'nin her yerinden yöresel tohum bağışı bekleyen AtaTohum, envanterine eklediği tohum çeşitlerini bağışçıların isimleri ile muhafaza edecek, üretim yoluyla sayılarını çoğaltarak çiftçilere ulaştıracak. Karadeniz Bölgesi'ndeki yerel tohumlar AtaTohum'da kimlik kazanarak gelecek kuşaklara miras bırakılacak.
Atakum Belediyesi, geleneksel tarımda binlerce yıldır kullanılan atalık tohumların kayıt altına alınarak geleceğe taşınabilmesi için AtaTohum Merkezi'ni kurdu. Samsun şehir merkezinde yaklaşık bin metrekarelik alana yayılan merkezde; tohum bankası, tohum laboratuvarının yanı sıra yetiştirme parselleri yer alıyor. AtaTohum Merkezi'nde ilk sebze fidelerini eşi Av. Gülay Deveci ile birlikte diken Atakum Belediye Başkanı Av. Cemil Deveci, Karadeniz'in ilk tohum merkezini Samsun'da kurduklarını belirtti. AtaTohum'un başlangıç envanterinin 232 çeşit tohumdan oluştuğunu kaydeden Başkan Deveci, 'Elinde tarlasında, bahçesinde bizde bulunmayan değişik tohum türleri olanlar varsa onlardan bu tohumları bize ulaştırmalarını istiyoruz' dedi. AtaTohum Merkezi, toplumun sağlıklı besin kaynağı atalık tohumların yok olmasını önleyerek geleneksel tarımı sürdürülebilir hale getirmeyi hedefliyor.
Özel alanda muhafaza edilecek
Karadeniz Bölgesi'nde kurulan ilk tohum bankası olan AtaTohum, öncelikle Samsun ve çevre kentler olmak üzere tüm Karadeniz'deki atalık tohumları toplayarak envanterine ekleyecek. AtaTohum Merkezi, ellerinde atalık tohum bulunan yurttaşlardan gelecek tohum bağışları ile çeşitliliğini artıracak ve daha fazla tohumu koruma altına alabilecek. Yurttaşların ulaştırdığı tohumlar, bağışta bulunan kişinin adıyla birlikte envantere kaydedilecek. Özel saklama haznelerinde muhafaza edilerek tohum bankasının güvenlikli odasında tutulacak. Her bir tohum, sayısının artırılması için yıllık üretim planına dahil edilecek. Daha sonra bu tohumlar sezonlarına uygun şekilde merkezdeki parsellere ekilerek sebze ve meyveye dönüştürülecek. Yetişen mahsullerden yeniden tohum alınarak her bir çeşide ait tohum sayısı artırılacak. Elde edilen tohumlar, çiftçiler ve yerel tohum grupları ile paylaşılacak.
Binlerce tohum elde edilecek
AtaTohum Merkezi'nde tıbbi ve aromatik bitki ekim alanları da oluşturuldu. İlaç ve kozmetik sektörünün hammaddeleri olan ve dünya pazarında yoğun talep gören bitkilere yönelik yetiştiriciliğin Karadeniz bölgesinde artması için çalışmalar yürütülecek. AtaTohum'un ekim parsellerinde üretilmeye başlanan lavanta, biberiye, adaçayı, defne ve zeytin çalısı gibi bitkiler bölgedeki çiftçilere tanıtılacak. Bu bitkilerin üretimini yapmak isteyen yetiştiricilere, Atakum Belediyesi'nin ziraat mühendislerince eğitimler verilecek. Ekim parsellerinde uygulamalı dersler gerçekleştirilecek. Bu çalışmalarla, bölge çiftçilerinin düşük yatırım gideri ile yüksek kazanç elde edebilmesinin yolu açılacak. AtaTohum'un yetiştirme parsellerinde, 4 çeşit biber, 3 çeşit domates, 2 çeşit kavun, karpuz ve mısırın yanı sıra kabak, bodur fasulye, nohut fideleri toprakla buluştu. Bu ürünlerden elde edilecek olan binlerce tohum, gelecek sezon öncesinde yerel tohum grupları ve çiftçilere ulaştırılacak. Öte yandan kış döneminde ekimi yapılan roka, maydanoz, dereotu, semizotu ve kekik gibi bitkilerden toplanan tohumlar merkezde koruma altına alındı.
'232 çeşitle başladık bağış bekliyoruz'
Anadolu topraklarının Orta Asya ve Avrupa'nın en verimli alanları olduğunu belirten Atakum Belediye Başkanı Av. Cemil Deveci, 'Bu toprakların biriktirdiği tohumlar var. Biz bunlara 'ata tohumları' diyoruz. Bin metrekarelik alanda 232 çeşit tohum var. Burada yetiştireceğiz, çiftçilere burada eğitimler yapacağız. Bu toprakların geçmişten bu yana getirdiği tohumları yeniden çiftçilerimizle buluşturacağız. Böyle bir banka burası, böyle bir merkez. Eğitim ve tanıtım merkezi olarak işlev görecek. Daha sonra tohum çeşitlerini artıracağız. Sizin aracılığınızla bir çağrıda bulunayım. Elinde tarlasında, bahçesinde bizde bulunmayan değişik tohum türleri olanlar varsa onlardan istiyoruz. Biz de elimizdeki tohum çeşitlerinden onlara vererek tohum takasını hemşehrilerimizle, komşularımızla, çiftçilerimizle başlatmak istiyoruz' diye konuştu.
Samsun ve Karadeniz'de bir ilk
AtaTohum Merkezi'nin Karadeniz'de ve Samsun'da bir ilk olduğunu belirten Başkan Deveci, 'Korona nedeniyle tarıma Türkiye'nin her yanında bir dönüş var. Biz bunu yıllardır söylüyorduk. Biz bununla ilgili Kırsal Hizmetler Müdürlüğü oluşturduk, tarım üretim kooperatifi oluşturduk. Çiftçi ile ilgili bir takım projeler geliştiriyoruz. Bu da onlardan bir tanesi. Belediye faaliyetleri arasında, yaklaşık 27 kırsal mahallesinde çiftçiliği, tarımı, hayvancılığı özendirecek ve onu geliştirecek akademik, bilimsel tarımın yapılabileceği ortamı oluşturacak, hizmetler üretecek belediye birimleri var. Ziraat mühendisleri var, veterinerler var. Hepsi köylümüzün, çiftçimizin hizmetinde. Onlara daha verimli, daha sağlıklı ortamlarda üretim yapabilmelerinin koşullarını sağlayacağız. Burası bir üretim alanı. Hem kırsal mahallelerimizden gelen çiftçiler buradaki üretimi görebilecekler hem de şehirde yaşayanlar çocuklar özellikle tohumla, toprakla, üretimle buluşacaklar. Onlara toprağı sevdirmeye çalışacağız. Burayı bir okul olarak düşünmek gerekir. Geliştikçe, tohum çeşidi arttıkça şehrin dışına doğru arazilerimiz var. İlk etapta burası eğitim amaçlı bir alan olduğu için daha faydalı, daha herkesin görebileceği bir alan burası' ifadelerini kullandı.
Gelecek kuşaklar sağlıklı beslenecek
Atatohum Merkezi'nin yerel tohumları kazanmak, geleceğe aktarmayı amaçlayan bir proje olduğunu belirten Atakum Belediye Başkan Yardımcısı Atilla Küçükala, 'AtaTohum Merkezi'nde yerel tohumlarımız hem gelecek kuşaklara aktarılacak hem de tıbbi aromatik bitkileri ekonomiye kazandırılması için insanların hizmetine sunacağız. Vatandaşlarımızdan özellikle sandıklarında, keselerinde atalarından kalmış tohumlarını merkezimizle paylaşmalarını istiyoruz. Çünkü onların torunları da gelecek kuşaklar da sağlıklı besinlerle beslenebilsin diye bu çalışmayı yürüteceğiz. Özellikle Karadeniz bölgesindeki yerel tohumların burada yeniden kimlik kazanması gerekiyor. Gelecek kuşaklara aktarılması gerekiyor. Biz burada her alanımızda ürettiğimiz tohumlardan yerel tohum gruplarına ve vatandaşlarımıza tohum desteği sağlayacağız' şeklinde konuştu.
Atalık tohum nedir, neden önemlidir?
Halk dilinde 'yerli tohum' adıyla da bilinen atalık tohumlar, Anadolu topraklarında yaşadıkları tüm olumsuzluklara rağmen on binlerce yılı geride bırakarak günümüze ulaşan en temel besin kaynakları olarak biliniyor. Günümüzde büyük oranda endüstrileşen gıda sektörünün insan sağlığına yönelik olumsuz etkilerinden kurtulabilmenin yolu, atalık tohumlarla temiz ve sağlıklı besin elde edebilmekten geçiyor. Genleriyle oynanmamış, hiçbir kimyasal ilacın etkisi altına girmemiş olan atalık tohumlar, bünyelerinde barındırdıkları genetik hazine ile lezzetli gıda üretimine de olanak tanıyor. Yıllar boyunca karşılarına çıkan tüm olumsuzluklara meydan okuyarak günümüze ulaşabilen atalık tohumlar, gelecekte yaşanması olası salgın hastalık, iklim değişikliği ve uzun süreli kuraklık gibi afet durumlarında insanlığın varlığını sürdürebilmesini sağlayacak. İstatistiklere göre, Türkiye'de tarımsal üretimde kullanılan tohumların sadece yüzde üçü atalık tohumlardan oluşuyor. Atakum Belediyesi'nin AtaTohum Merkezi, bu gerekçelerle yerel tohumların gelecek nesillere aktarılması için toplumla birlikte sürdürülebilir tarım dayanışması yürütecek.