Kokarca böceği ile mücadele uzun vadeli bir süreç

Fındık üreticilerini zor durumda bırakan kahverengi kokarcaya karşı, laboratuvarda üretilen samuray arıları ile mücadele edilmeye çalışılıyor. Ancak fındık üreticisi samuray arılarının hemen kahverengi kokarca ile mücadeleye başlayacağını sanıyordu. Oysa samuray arıları kahverengi kokarca ile değil yumurtalarını yiyerek besleniyor. Yani mücadele uzun vadede fayda sağlayacak.

Kahverengi kokarca (Halyomorpha halys) böceği nedeniyle bu yıl fındık üreticisi büyük bir mağduriyet yaşıyor. Randımanı düşen mahsul 2024/2025 dönemi için açıklanan kabuklu fındık alım fiyatlarını yakalayamıyor. Türkiye ve Avrupa'ya Asya'dan yayılan kahverengi kokarca ile biyolojik mücadele için Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü laboratuvarında Çin menşeli 150 bin samuray arısı üretilmişti. Fındık üreticisi de kahverengi kokarca belasından samuray arıları sayesinde kurtulacağını süşünmüştü. Ancak, işin aslı farklı. Kahverengi kokarcanın yumurta larvalarına kendi yumurtasını bırakan samuray arıları, böylece zararlının çoğalmasını engelliyor. Yani doğrudan kokarca böceğini öldürmüyor. Bu nedenle sonuç alınması kısa vadeli değil uzun bir süreç.

OMÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İzzet Akça, kahverengi kokarca böceğinin başta fındık olmak üzere Karadeniz Bölgesi'nde yüzlerce ürün için büyük tehlike oluşturduğunu 2023 yılında Samsunsonhaber'de Yusuf Demircioğlu'nun konuğu olmuş ve gerçekleştirilen programda açıklamıştı.

Programda kahverengi kokarca böceğinin 300'den fazla bitkiyi tehdit ettiğini ve zarar verdiğini söyleyen Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İzzet Akça, bu böceğin özellikle başta fındık olmak üzere, kivi, elma, armut, şeftali, fasulye ve mısır gibi bölgenin en önemli ürünlerine karşı tehlike oluşturduğunu kaydetti. Prof. Dr. Akça, kahverengi kokarca böceğinin emsallerine göre daha yükse irtifada ve mesafede uçabildiğini ve doğal ortamda yaşama kabiliyetinin yüksek seviyede olduğu için risk oluşturduğunu söyledi.

Üreme kabiliyeti çok yüksek olan kahverengi kokarca böceğinin Karadeniz Bölgesi'nde üretilen ürünlerde önemli zarara sebep olabilecek istilacı bir zararlı tür olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. İzzet Akça, "Bu zararlı ile biyoteknik mücadelede, ışık veya feromon tuzakları, kitlesel yakalama ve popülasyonlarının takibi amacıyla birçok ülkede kullanılmaktadır. Ülkemizde de bu tür çalışmalar başlatılmış olmakla birlikte bu istilacı zararlıya karşı özellikle samuray arasının etkili olduğuna ilişkin sonuçlar bizi mutlu etmektedir. Bu zarlıya karşı samuray arası üretimi Samsun'da da gerçekleştirilmektedir. Biz bu arıyı Samsun'a getirdik ve Karadeniz Araştırma Enstitüsü'nde bu arının üretimini gerçekleştiriyoruz. Hatta bir kısım üretim sonucunda doğaya salınımı da gerçekleştirildi. Ancak bunu çok daha geliştirmek gerekiyor" dedi.